Czy jest możliwy zwrot nieruchomości zabranych (wywłaszczonych) w okresie PRL?
Odzyskiwanie zabranych nieruchomości – podstawowe informacje
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, nieruchomość należąca do osób fizycznych lub prawnych może być wywłaszczona na cele publiczne. Ponadto, na cele drogowe grunty mogą być wywłaszczone na podstawie tzw. specustawy z 2003 r. (ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych). W zamian właścicielowi/użytkownikowi wieczystemu należy się odszkodowanie.
Wywłaszczanie nieruchomości było praktykowane nagminnie w okresie PRL na podstawie ówcześnie obowiązujących ustaw. Wysokość wypłacanych odszkodowań była oczywiście bardzo niska, a cel wywłaszczenia nieraz bardzo ogólny, a czasami naprawdę nigdy niezrealizowany. Obecnie wywłaszczone grunty nieraz mają bardzo dużą wartość.
Zwrot nieruchomości zbędnej na cele wywłaszczenia – podstawa prawna
O tym, co to jest nieruchomość zbędna na cele wywłaszczenia pisaliśmy w odrębnym wpisie dot. zwrotu nieruchomości. W sytuacji, gdy cel wywłaszczenia nigdy został zrealizowany, a minęły określone w ustawie o gospodarce terminy (art. 137 –maksymalnie 10 lat), właściciel/właściciel lub jego/ich spadkobiercy mogą domagać się zwrotu nieruchomości. Zgodnie z art. 136 ust. 3 tejże ustawy,
Poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej nieruchomości albo części wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej części, jeżeli, stosownie do przepisu art. 137, nieruchomość lub jej część stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu.
Oprócz przesłanki zbędności na cel wywłaszczenia, kolejnym warunkiem koniecznym zwrotu jest to, żeby nieruchomość ta pozostawała ciągle własnością Skarbu Państwa/jednostki samorządu. Także ustanowienie użytkowania wieczystego wyklucza możliwość odzyskania gruntu – w takich przypadkach pozostaje jedynie rozważenie możliwości dochodzenia odszkodowania.
Wniosek o zwrot znacjonalizowanej nieruchomości – gdzie składać?
Wniosek o zwrot nieruchomości kieruje się do starostwa właściwego dla położenia nieruchomości (w przypadku miast na prawie powiatu – urzędu miasta). Jeśli warunki zwrotu są spełnione, w decyzji będzie określony obowiązek zwrotu odpowiednio zwaloryzowanego odszkodowania, które zostało wypłacone poprzedniemu właścicielowi.
UWAGA! Zwłaszcza w stosunku do nieruchomości wywłaszczonych w okresie PRL, jest to opłacalne nawet przy obowiązku zwrotu zwaloryzowanego odszkodowania, gdyż i tak najczęściej jest ono tylko ułamkiem obecnej wartości rynkowej.
Nieruchomości zbędna na cele wywłaszczenia – termin na złożenie wniosku w 2020 r. (koronawirus)
Termin na złożenie wniosku o zwrot co do zasady wynosi 3 miesiące od otrzymania zawiadomienia o tym, że dana nieruchomość stała się zbędna na cele wywłaszczenia zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 136 ust. 2-2b ustawy o gospodarce nieruchomościami. Ponadto, zgodnie z nowelizacją tejże ustawy z 2019 roku w sytuacji, gdy wywłaszczenie miało miejsce ponad 20 lat temu, to niezależnie od uzyskania ww. zawiadomienia, ustawa przewidywała roczny termin na złożenie wniosku, który pierwotnie miał minąć 14 maja 2020 r.
Jednakże, z uwagi na wejście w życie tzw. tarczy antykryzysowej (ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw), bieg ww. terminu został zawieszony z dniem 31 marca (por. art. 15zzr ustawy).
Z kolei przepisy tzw. tarczy antykryzysowej 3.0. (ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS – CoV – 2, Dz. U. 2020, poz. 875) przewidują odwieszenie zawieszonych terminów administracyjnych. Więcej o tym w artykule pt. „Odwieszenie” terminów procesowych w sprawach cywilnych].
Oznacza, to że jest już znany ostateczny termin na składanie wniosków o zwrot wywłaszczonych nieruchomości – jest to 7 lipca 2020 r.
Podziel się:
O autorze
Witaj,
nazywam się Jan Górski. Jestem adwokatem specjalizującym się w prawie cywilnym, między innymi w sprawach o zasiedzenie.
Współautorem bloga jest adwokat Michał Górski, doktor nauk prawnych.
Zapraszamy do kontaktu, jak również na naszego drugiego bloga o zasiedzeniu.
Wasze Opinie:
