Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2017 r., IV CSK 393/16 w sprawie zadośćuczynienia za przewlekłość postępowania sądowego
Przedmiotem postępowania w tej sprawie były roszczenia powoda o odszkodowanie, zadośćuczynienie i rentę za szkody wyrządzone mu na skutek długotrwałego postępowania karnego. W sprawie karnej powód był dwukrotnie skazywany za wyłudzenie świadczenia powypadkowego od PZU. Sąd karny wyższej instancji za każdym razem uchylał skazujące wyroki i przekazywał sprawę do ponownego rozpoznania. Po rozpatrzeniu sprawy po raz trzeci, sąd rejonowy wydał wyrok uniewinniający, który został utrzymany w mocy przez sąd okręgowy. Postępowanie przed sądami karnymi trwało w sumie ponad sześć lat.
W sprawie cywilnej sąd okręgowy w pierwszej instancji oddalił roszczenia odszkodowawcze powoda w całości. Na skutek apelacji od tego rozstrzygnięcia, sąd apelacyjny zmienił je częściowo w ten sposób, że przyznał powodowi 15.000 zł. zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Krzywda ta polega na pogorszeniu się jego stanu zdrowia psychicznego na skutek negatywnych przeżyć związanych z przewlekle toczącą się sprawą karną . Roszczenia powoda sąd o odszkodowanie i o rentę uznał za nieudowodnione i w tym zakresie oddalił jego apelację.
Skarga kasacyjna powoda od rozstrzygnięcia sądu apelacyjnego oddalającego jego roszczenia została oddalona omawianym tu wyrokiem przez Sąd Najwyższy. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy wypowiedział się o kilku następujących ważnych kwestiach, mających znaczenie ogólniejsze dla rozpoznawania tego typu spraw:
- Samo ustalenie przewlekłości postępowania sądowego przesądza o naruszeniu obowiązku sądu rozpoznawania spraw w rozsądnym terminie, a tym samym o niezgodności z prawem takiego urzędowania. Stanowi to wyjściową przesłankę dochodzenia przez poszkodowaną stronę roszczeń odszkodowawczych. Jednakże udowodnienie faktu poniesienia szkody oraz jej wysokości obciąża powoda. Powód w rozpoznawanej sprawie takiego dowodu skutecznie nie przeprowadził, stąd oddalenie jego roszczeń o naprawienie szkody majątkowej było uzasadnione.
- Stwierdzenie przewlekłości musi być wynikiem przeanalizowania całości postępowania i dokonania na tej podstawie oceny, w którym z fragmentów tego postępowania doszło do nieuzasadnionego zaniechania podejmowania właściwych decyzji procesowych. Sąd Najwyższy potwierdził ocenę sądu apelacyjnego, który ustalił, że na sześć lat postępowania karnego, o przewlekłości tego postępowania można mówić przez okres dwa i pół roku.
- Sąd Najwyższy zakwestionował pogląd sądu apelacyjnego, że prawo do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie jest dobrem osobistym. Podkreślił, że naruszenie tego prawa przez sąd prowadzący postępowanie w sposób przewlekły może natomiast prowadzić do naruszenia dobra osobistego określonego w art. 23 k.c. Dopiero naruszenie tego konkretnego, nazwanego dobra, może podlegać odszkodowaniu na podstawie przepisów art. 417, 445 i 448 w zw. z art. 24 k.c. W rozpoznawanej sprawie powód na skutek przeciągającego się nadmiernie postępowania karnego poniósł uszczerbek w postaci pogorszenia się jego stanu zdrowia psychicznego i za tę krzywdę należy mu się zadośćuczynienie w kwocie 15.000 zł. przyznanej przez sąd apelacyjny.
- Na kanwie tej sprawy Sąd Najwyższy sformułował następującą tezę, ogólniejszej natury:
Przewidziana w art. 417 § 1 k.c. odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę o charakterze majątkowym lub niemajątkowym, wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, może wynikać z przewlekłego prowadzenia postępowania sądowego. Dobrze zorganizowane państwo powinno bowiem zapewniać obywatelom sprawne funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, w ramach którego sprawy sądowe będą rozpoznawane w rozsądnym terminie i bez zbędnej zwłoki. Naruszenie tego wymogu, jako zachowanie niezgodne z prawem, rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą związaną z działalnością tej jednostki władzy publicznej, z której działania lub zaniechania wynika dochodzone roszczenie.
Polecam też lekturę wpisu „Zadośćuczynienie za śmierć pacjenta – wyrok Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu„.
Poradnik dla rodziców: http://mamozrobtosamo.blogspot.com/
Podziel się:O autorze
Witaj,
nazywam się Jan Górski.
Jestem adwokatem specjalizującym się w prawie cywilnym, między innymi w sprawach o zasiedzenie.
Współautorem bloga jest adwokat Michał Górski, doktor nauk prawnych.
Zapraszamy do kontaktu, jak również na naszego drugiego bloga o zasiedzeniu.
Wasze Opinie:
