W poprzednich artykułach (tj.: Co to znaczy – niezgodne z prawem? Podstawa do żądania odszkodowania , Odpowiedzialność władzy za działanie czy też za zaniechanie? omówiłem pierwszą przesłankę odpowiedzialności jaką jest niezgodność z prawem ( bezprawność) działania (zaniechania) sprawcy szkody. Dotyczy to każdego rodzaju roszczeń odszkodowawczych, nie tylko od Skarbu Państwa czy też gminy lub powiatu. Teraz przedstawię drugą konieczną przesłankę tej odpowiedzialności, jaką jest związek przyczynowy. Z góry pragnę uprzedzić Czytelnika, że jest to zwykle najtrudniejszy element do ustalenia i oceny w procesach odszkodowawczych.
Otóż według naszego prawa (art. 361 k.c.) odpowiedzialność odszkodowawcza może wchodzić w grę tylko wtedy, kiedy szkoda jest normalnym następstwem (skutkiem) działania lub zaniechania sprawcy. Takie powiązanie pomiędzy dwoma zdarzeniami – przyczyną i skutkiem, nazywamy związkiem przyczynowym. Istnienie tego powiązania ustala się w dwóch etapach:
- Najpierw sprawdza się, czy niezgodność działania (zaniechania ) z prawem była koniecznym warunkiem wystąpienia szkody, a następnie
- czy powstanie szkody było normalnym następstwem działania (zaniechania) sprawcy.
Brak któregoś z tych dwóch powiązań oznacza brak związku przyczynowego w rozumieniu prawnym, a tym samym brak podstaw do przypisania odpowiedzialności odszkodowawczej. Tę dosyć skomplikowaną istotę związku przyczynowego oraz sposobu jego ustalania najlepiej zilustrować na przykładach.
Przykład pierwszy.
W zakładzie produkcyjnym istnieje przestarzała instalacja elektryczna, która powinna być wymieniona, gdyż grozi awarią. Kierownictwo zakładu, minimalizując koszty, prowadzi jednak mimo to produkcję. Gdyby doszło do zwarcia instalacji i do wybuchu pożaru, powstała szkoda byłaby koniecznym i jednocześnie normalnym następstwem zaniedbań szefostwa zakładu, co uzasadniałoby przypisanie mu odpowiedzialności odszkodowawczej. Jeżeli jednak do pożaru doszłoby w wyniku uderzenia piorunu, szefostwo nie odpowiadałoby za szkodę, mimo złego stanu instalacji elektrycznej, gdyż ich zaniechania nie były koniecznym warunkiem wystąpienia szkody: doszło do niej niezależnie od ich niewątpliwie karygodnych zaniedbań.
Polecam lekturę kolejnych przykładów odnoszących się do związku przyczynowo-skutkowego w kontekście dochodzenia odszkodowania w następnym wpisie: Jak uzyskać odszkodowanie od Skarbu Państwa (gminy, powiatu) – związek przyczynowy cz. 2.
Podziel się:O autorze
Witaj,
nazywam się Jan Górski.
Jestem adwokatem specjalizującym się w prawie cywilnym, między innymi w sprawach o zasiedzenie.
Współautorem bloga jest adwokat Michał Górski, doktor nauk prawnych.
Zapraszamy do kontaktu, jak również na naszego drugiego bloga o zasiedzeniu.
Wasze Opinie:
Szanowni Państwo,
zachęcam do pozostawiania swoich pytań, wątpliwości i uwag w formie komentarzy. Obiecuję, że w miarę możliwości czasowych będę na nie odpowiadał.
Z poważaniem, adw. Jan Górski