Menu Zamknij

Reforma Rolna


Jak pisaliśmy na naszym drugim blogu poświęconym zasiedzeniu nieruchomości, wprowadzanie w życie reformy rolnej przez władze komunistyczne odbywało się nieraz z naruszeniem nawet ówczesnego prawa (dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej). Czy można uzyskać obecnie zwrot majątku lub 
odszkodowania od Skarbu Państwa na podstawie tych naruszeń?

Odszkodowanie za reformę rolną adwokat

(na zdjęciu pierwsza strona broszury o reformie rolnej z 1945 r., ze zbiorów polona.pl)


Reforma rolna– co podlegało nacjonalizacji?

Reforma rolna miała bardzo szeroko zakrojony zakres nacjonalizacyjny.

Zgodnie z art. 2 dekretu z 6 września 1944 r. o jej przeprowadzeniu, na cele reformy rolnej przeznaczone zostały bowiem następujące nieruchomości ziemskie o charakterze rolniczym:

a) stanowiące własność Skarbu Państwa z jakiegokolwiek tytułu,

b) będące własnością obywateli Rzeszy Niemieckiej, nie-Polaków i obywateli polskich narodowości niemieckiej,

c) będące własnością osób skazanych prawomocnie za zdradę stanu, za dezercję lub uchylanie się od służby wojskowej, za pomoc udzieloną okupantom ze szkodą dla Państwa lub miejscowej ludności, względnie za inne przestępstwa, przewidziane w dekrecie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 31 sierpnia 1944 r. (Dz. U. R. P. Nr 4, poz. 16) oraz w dekrecie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 30 października 1944 r. o ochronie Państwa (Dz. U. R. P. Nr 10, poz. 50),

d) skonfiskowane z jakichkolwiek innych prawnych przyczyn,

e) stanowiące własność albo współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekracza bądź 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych, a na terenie województw poznańskiego, pomorskiego i śląskiego, jeśli ich rozmiar łączny przekracza 100 ha powierzchni ogólnej, niezależnie od wielkości użytków rolnych tej powierzchni.

W przepisie tym wyrażono też wprost jego nacjonalizacyjny charakter stwierdzając, że „wszystkie nieruchomości ziemskie, wymienione w punktach b, c, d i e,  przechodzą bezzwłocznie, bez żadnego wynagrodzenia w całości, na własność Skarbu Państwa z przeznaczeniem na cele, wskazane w art. 1, część druga, tj. na cele reformy.

Oznacza to, że wskazane w tym przepisie  nieruchomości ziemskie przechodziły na własność Skarbu Państwa z mocy samego prawa (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2011 r., sygn. akt III CZP 121/10, z dniem wejścia w życie dekretu, co zgodnie z art. 19 dekretu miało miejsce z dniem jego ogłoszenia tj. 13 września 1944 r. Z tym też dniem nastąpiła jednorazowa zmiana stosunków własnościowych zastanych w momencie wejścia w życie dekretu, dotyczących wszystkich nieruchomości określonych w art. 2 ust. 1 pkt b-e dekretu.

Podstawy do  zwrotu lub uzyskania odszkodowania – najczęstsze błędy i nadużycia przy wprowadzaniu reformy rolnej

Faktyczne  realizowanie  reformy rolnej przypadło tworzonym doraźnie tzw. komisjom podziału ziemi, których członkowie najczęściej mieli niewiele wspólnego z jakąkolwiek fachowością, natomiast podlegali i współtworzyli określoną atmosferę  rewolucji ustrojowo-społecznej. W takiej atmosferze na ogół nie dbano specjalnie o przestrzeganie zasad prawa, czy przyzwoitości, działając na hura!, co sprzyjało popełnianiu błędów i nadużyć ocenianych  nawet z punktu widzenia uchwalonych ówcześnie przepisów prawa. Postępowanie kończyło się wydaniem aktu nadania ziemi i protokołem wprowadzenia w jej posiadanie.

Do najczęstszych naruszeń postanowień dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej należało;

  1. przejmowanie na cele reformy nieruchomości, które nie miały charakteru rolniczego,
  2. przejmowanie nieruchomości, których powierzchnia nie przekraczała bądź 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych, a na terenie województw poznańskiego, pomorskiego i śląskiego, jeśli ich rozmiar łączny przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej, niezależnie od wielkości użytków rolnych tej powierzchni.

Czy zespoły dworsko-parkowe podlegały przepisom dekretu o reformie rolnej?

W rewolucyjnym zapale, w jakim realizowano dekret o reformie rolnej, nie przejmowano się subtelnościami prawnymi. Chodziło o to, aby gruntownie zniszczyć „klasę posiadaczy ziemskich”. Podejmując próbę naprawienia popełnionych wówczas błędów i krzywd należy wyjść od zaakcentowanego w orzecznictwie założenia, że dekret o reformie rolnej nie dotyczył wszelkich nieruchomości, a jedynie nieruchomości ziemskich o charakterze rolniczym (przykładowo wyrok NSA  z dnia 1.02. 2018 r., OSK 949/17). W rozumieniu dekretu, pod pojęciem nieruchomości ziemskiej należy zaś rozumieć nieruchomość ziemską, która jest lub może być wykorzystywana do prowadzenia działalności wytwórczej w zakresie produkcji roślinnej, zwierzęcej, sadowniczej, a więc nieruchomość ziemską o charakterze rolniczym. Na tym tle powstają spory co do tego czy zespoły dworsko-parkowe, należące do byłych ziemian, podlegały przepisom o reformie.  Nie ulega wątpliwości, że służyły one raczej funkcji reprezentacyjnej niż działalności rolniczej. Na szczęście w orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtował się rozsądny pogląd, zgodnie z którym nieruchomości ziemskie, które nie miały charakteru rolniczego, mogły przejść na własność państwa w trybie dekretu tylko wówczas, gdy pozostawały w funkcjonalnym związku z nieruchomością ziemską o charakterze rolniczym (tak przykładowo wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 marca 2018 r., I SA/Wa 1662/17).

Musimy jednak uprzedzić Szanownego Czytelnika, że najczęściej jednocześnie przyjmuje się, iż udowodnienie braku istnienia takiego związku funkcjonalnego obciąża osobę dochodzącą odzyskania dworu (pałacu) i parku albo odszkodowania za ich utratę. Mówiąc najprościej, trzeba wykazać, że pałac i park nie były konieczne dla prowadzonej przez właściciela ziemskiego działalności rolniczej (nie warunkowały jej).

Wkrótce jeszcze więcej informacji na temat reformy rolnej, zapraszamy do śledzenia strony!

Podziel się:

O autorze

Witaj,

nazywam się Jan Górski. Jestem adwokatem specjalizującym się w prawie cywilnym, między innymi w sprawach o zasiedzenie.

Współautorem bloga jest adwokat Michał Górski, doktor nauk prawnych.

Zapraszamy do kontaktu, jak również na naszego drugiego bloga o zasiedzeniu.

adwokat jan gorski odszkodowanie od państwa

Wasze Opinie:

Kancelaria Adwokacka Jan Górski
5.0
Na podstawie 56 opinii
powered by Google
Agnieszka TomczykAgnieszka Tomczyk
21:15 24 Oct 22
Bardzo rzeczowy i dobrze przygotowany do spotkania prawnik. Realnie ocenia szanse wygrania sprawy. Rzetelny i cierpliwy. Polecam serdecznie szczególnie w sprawach zasiedzenia, ponieważ ma ogromna wiedzę i doświadczenie, statystyki mówią same za siebie.
Sylwia Maluszycka-CeliSylwia Maluszycka-Celi
14:36 21 Oct 22
Bardzo polecam współpracę z mecenasem Michałem Górskim. Profesjonalnie poprowadzona sprawa o zasiedzenie nieruchomości, wszystko sprawnie i terminowo. Bardzo dobry kontakt na każdym etapie sprawy, jasne i konkretne wytyczne w sprawie kierunku działania oraz niezbędnych dokumentów. Dodatkowo pan Michał jest bardzo sympatycznym człowiekiem. Polecam serdecznie!
Dagmara DziarnowskaDagmara Dziarnowska
09:04 11 Apr 22
Bardzo polecam korzystanie z usług tej kancelarii. Mecenas Michał Górski est wyjątkowo kompetentny, widać że bardzo sprawny w ocenie sprawy, ktora w moim przypadku jest bardzo skomplikowana. Fachowa porada na poziomie, przy tym miły i serdeczny kontakt i bardzo ludzkie traktowanie. Korzystajcie.
MarlenaMarlena
22:56 22 Mar 22
Bardzo serdecznie polecam Kancelarie Mecenasa Jana Górskiego. Nasza sprawa była bardzo trudna. W trakcie tych kilku lat trwania procesu zawsze dyspozycyjny , przygotowany do każdego spotkania i do każdej rozprawy . W chwilach krytycznych kiedy sprawa się mniej lub bardziej komplikowała Pan Mecenas zawsze emanował opanowaniem i wiarą w sukces. Pełen profesjonalizm. Brawo.Jeszcze raz DZIĘKUJEMY.
Paulina ManiosPaulina Manios
09:40 01 Feb 22
W marcu 2021 r. nawiązaliśmy z Kancelarią współpracę w sprawie dotyczącej zasiedzenia udziałów w nieruchomości. Od samego początku zarówno mec. Michał Górski, jak i mec. Jan Górski wykazali się dużym zaangażowaniem w szczegółowe ustalenie stanu faktycznego sprawy, rozważenie potencjalnych czynników niepowodzenia postępowania sądowego oraz skrupulatne przygotowanie wniosku o zasiedzenie.Dzięki rozległej wiedzy merytorycznej i przede wszystkim doświadczeniu mec. Michała oraz Jana Górskich sąd wydał postanowienie stwierdzające zasiedzenie udziałów już na pierwszej rozprawie. Jesteśmy ogromnie wdzięczni za rzetelność, profesjonalizm, wsparcie i życzliwe, ludzkie podejście do naszej sprawy. Życzymy dalszych sukcesów naukowych oraz zawodowych i z pewnością będziemy polecać!
js_loader
Zobacz wszystkie opinie w Google